-
چرا تنظیم درست سیاست تجاری حمایت‌گرایانه اهمیت دارد؟
جانبداری جانانه
«حمایت‌گرایی» نوعی سیاست تجاری است، که به صورت ساده به مفهوم حمایت موقت و مشروط از فعالیت‌های تولیدی نوپای داخلی در برابر رقابت خارجی تا هنگام دستیابی به بلوغ است در ایران اما، حمایت‌گرایی مصداقی روشن از نوزادی است که به‌رغم دهه‌ها حمایت، هنوز به بلوغ و توان رقابت‌پذیری دست نیافته و همچنان متکی به دیوار تعرفه و حیات آن به گران‌فروشی محصولات مشابه خارجی گره خورده است. اما آیا واقعیت همین‌طور است؟ این نوشته چند ملاحظه مختصر اما مهم در این زمینه را مطرح می‌کند.
-
آیا تنها با حمایت تعرفه‌ای و تأمین مالی، توسعه صنعتی محقق می‌شود؟
فرمول حمایتی تایوان
حمایت از تولید در کشور ما در دو ابزار تعرفه و تخصیص وام خلاصه شده است. ولی بررسی تاریخچه صنعتی شدن کشورها نشان از وجود ساختارهایی می‌دهد که بسیار فراتر از تعرفه و تأمین مالی ایفای نقش کردند. در این گزارش می‌خوانید که چگونه دفتر توسعه صنعتی به کمک شورای برنامه‌ریزی و توسعه اقتصادی تایوان آمد تا به تحقق برنامه‌ها و سیاست‌های کلان توسعه صنعتی این کشور کمک کند. نکته اساسی این است که حمایت تعرفه‌ای و تخصیص وام به تنهایی برای توسعه صنعتی کافی نیست و نیاز به ابتکارات سیاستی و نهادی بیشتری است.
-
تجربیات تاریخی کشورها از اجرای سیاست‌های صنعتی، چه راهی را نشان می‌دهد؟
دام‌های حمایت‌گرایی
رویکردها، استفاده از سیاست‌های جایگزینی واردات، در مقابل رویکرد صادرات‌محور قرار دارد. تحلیل دقیق تأثیرات این دو رویکرد صنعتی، نه تنها بر توانمندی‌های تولیدی، بلکه بر توانایی‌های رقابتی کشورها در بازارهای بین‌المللی تأثیرگذار است. موضوعات مورد بحث در این مقاله از جمله رویکردهای جایگزینی واردات و صادرات‌محور، تأثیرات اقتصادی و سیاسی این سیاست‌ها، تجربه کشورهای مختلف در اجرای آنها، و تأثیرات زیست‌محیطی و اجتماعی آنها را نشان می‌دهد.
-
چرا افزایش سطح رقابت‌پذیری، موتور محرک بخش تولید است؟
اسارت رقابت
چرا صنایع ایران با وجود برخورداری از مزایای بسیار، از جمله نیروی کار ارزان و انبوه، منابع انرژی لایزال و حمایت چشمگیر دولت در طول سال‌های متمادی، موفق به حرکت در مسیری مشابه با ترکیه، ویتنام یا چین نشده‌اند؟ پاسخ به این سوال به طور طبیعی محتاج بحث بسیار مفصل و ارائه شواهد متعدد است؛ اما این گزارش سعی دارد از دریچه آمارها به کارنامه صنعتی ایران در سال‌های اخیر نگاه کند.
-
دولت چگونه با تخریب خلاق می‌تواند به تحریک نوآوری کمک کند؟
حکمرانی حمایت‌های دولتی
به‌رغم آنکه نوآوری، توسط سرمایه‌داری بازار آزاد امکان‌پذیر شده اما در عین حال مداخله دولت با کنترل‌ها و توازن‌های مناسب کلید مهمی است تا همزمان خلاقیت اقتصادی مستمر را تقویت کند و اختلال اجتماعی را که نوآوری به دنبال خود می‌آورد مدیریت کند. حال که مشخص شد که سیاست صنعتی می‌تواند مفید باشد، سوال اساسی آن است که دولت در کدام بخش‌ها باید مداخله کند تا انگیزه نوآوری را بارور سازد؟
-
چرا سیاست‌های حمایتی، بدون نقشه راه توسعه صنعتی، محتوم به شکست است؟
تله رشدهای ناپایدار
پرداخت انواع تسهیلات ریالی و ارزی، اعطای انواع یارانه، تخصیص زمین و انرژی ارزان قیمت، خریدهای اجباری بخش‌خصوصی و دولتی از تولیدات داخلی و وضع تعرفه‌های وارداتی از آن جمله حمایت‌هایی است که به منظور توسعه بخش صنعت و ارتقای ظرفیت‌های تولیدی کشور به اجرا درآمده است. اگر نتیجه حمایت از تولید صنعتی را رشد اقتصادی و رشد بخش صنعت بدانیم، می‌توانیم با بررسی آمارهای موجود در این زمینه، میزان اثرگذاری سیاست‌های حمایتی را مورد ارزیابی قرار دهیم.