به گزارش خبرنگار ایراسین، با توجه به ظرفیت هیدروژن برای کربن‌زدایی از بخش‌های سخت‌کاهش، هیدروژن سبز که از طریق الکترولیز و با استفاده صرف از منابع انرژی تجدیدپذیر تولید می‌شود و محصولات مشتق‌شده از این عنصر، از جمله آمونیاک و متانول، به‌عنوان اجزای کلیدی گذار جامع انرژی به سمت انتشار خالص صفر مطرح‌اند.

اما مزایای هیدروژن سبز فراتر از کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است. توسعه زنجیره‌های ارزش هیدروژن سبز و محصولات مشتق‌شده آن می‌تواند صنعتی‌سازی سبز، استقلال انرژی، حضور بیشتر در تجارت و بازارهای جهانی، و ایجاد اشتغال را به همراه داشته باشد.

هیدروژن خاکستری، که از سوخت‌های فسیلی تولید می‌شود، هم‌اکنون یک کالای صنعتی مهم به شمار می‌رود. هیدروژن سبز، علاوه بر ایفای نقش به‌عنوان یک حامل بالقوه انرژی، می‌تواند به‌عنوان خوراک پاک در فرآیندهای صنعتی کربن‌بر نیز استفاده شود.

برای کربن‌زدایی از بخش‌های صنعتی سخت‌کاهش، جایگزینی حجم هیدروژن خاکستری موجود با هیدروژن سبز یک اولویت کلیدی است. به‌عنوان مثال، در بخش شیمیایی، هیدروژن سبز جز حیاتی مسیرهای کربن‌زدایی به شمار می‌رود و هم‌اکنون به‌طور فعال به‌عنوان گزینه‌ای برای احیای مستقیم آهن در تولید فولاد مورد توجه قرار گرفته است.

کاربردهای صنعتی و حمل‌ونقلی هیدروژن سبز

بخش‌های حمل‌ونقل سنگین هواپیمایی، حمل‌ونقل دریایی، و احتمالاً حمل‌ونقل جاده‌ای طولانی‌برد دیگر حوزه‌هایی هستند که فرصت‌های پیشروی برای به‌کارگیری هیدروژن سبز را فراهم می‌کنند. این بخش‌ها نیازمند راهکارهای پرانرژی و چگال هستند که قابلیت تأمین سفرهای طولانی را داشته باشند. به جای سوخت‌های فسیلی، هیدروژن سبز و مشتقات آن مانند آمونیاک و سوخت‌های الکترونیکی از جمله e-kerosene و e-متانول به عنوان جایگزین‌های پاک انتظار می‌رود.

علاوه بر این، هیدروژن سبز قابلیت پاسخگویی به چالش اساسی ذخیره‌سازی فصلی انرژی را نیز دارد. تولید هیدروژن سبز در زمان فراوانی ورودی‌های تجدیدپذیر و مصرف آن در دوره‌هایی که تقاضا بالاست، می‌تواند راهکاری برای ذخیره‌سازی گسترده و بلندمدت انرژی در بازه‌های طولانی ارائه دهد. الکترولایزرهای انعطاف‌پذیر همچنین می‌توانند تاب‌آوری سیستم‌های برق را در شبکه‌هایی با سهم بالای انرژی‌های تجدیدپذیر و نوسان‌پذیر تقویت کنند.

چنین کاربری‌های چندمنظوره، هیدروژن سبز را در مرکز تلاش‌ها و گفت‌وگوهای شتاب‌دهنده گذار جهانی انرژی قرار داده و بحث‌هایی را درخصوص شکل‌گیری بازارهای بین‌المللی برای هیدروژن و محصولات مشتق‌شده آن برانگیخته است. تحلیل آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA) نشان می‌دهد که حدود ۲۰ درصد از کل تقاضای پیش‌بینی‌شده جهانی برای هیدروژن ممکن است از طریق جریان‌های تجارت بین‌المللی تأمین شود.

فرصت‌های جغرافیایی و تجاری جهان جنوب

فرصت تجارت بین‌المللی در حوزه هیدروژن سبز و آمونیاک، متانول و دیگر محصولات تجدیدپذیر از واقعیتی جغرافیایی ناشی می‌شود: مراکز تقاضای این محصولات احتمالاً در مناطقی قرار ندارند که بیشترین پتانسیل منابع انرژی تجدیدپذیر لازم برای تولید مقرون‌به‌صرفه را در اختیار دارند. از آنجا که برق اصلی‌ترین بخش هزینه‌ای در تولید هیدروژن سبز است، کشورهایی که از منابع فراوان خورشیدی و بادی برخوردارند، مزیت رقابتی خواهند داشت.

پویایی تجارت نیز در میان محصولات مختلف هیدروژن سبز متفاوت خواهد بود. پیش‌بینی می‌شود که آمونیاک بر تجارت بین‌المللی غالب باشد، به‌طوری‌که ۳۰ درصد از تقاضای جهانی از مرزها عبور کند؛ پس از آن e-متانول با ۱۸ درصد، آهن احیای مستقیم (DRI) با ۱۴ درصد و هیدروژن گازی با ۱۴/۴ درصد خواهد بود.

با توجه به پتانسیل بالای انرژی‌های تجدیدپذیر، جهان جنوب در آستانه تبدیل شدن به بازیگران کلیدی در بازارهای بین‌المللی این محصولات سبز قرار دارد. در این مسیر، کشورهای جهان جنوب می‌توانند خود را از واردکننده انرژی به صادرکننده تبدیل کنند—یک تغییر پارادایم که فرصت‌های اقتصادی قابل‌توجهی برای کشورهای در حال توسعه ایجاد می‌کند و امنیت انرژی آنها را افزایش می‌دهد.

برای مثال، آمریکای لاتین می‌تواند از منابع خورشیدی و بادی خود در کنار زیرساخت صنعتی موجود بهره گیرد. این منطقه می‌تواند به یک تأمین‌کننده عمده برای محصولات سبزی چون آمونیاک، e-متانول و آهن احیای مستقیم، در بازارهای آمریکای شمالی، اروپا و آسیا بدل شود.

آفریقای سیاه (زیرصحرایی) نیز فرصت‌هایی برای تولید هیدروژن سبز برای استفاده داخلی و صادرات دارد. موقعیت جغرافیایی راهبردی این منطقه امکان دسترسی کارآمد به بازارهای اروپا و آسیا را فراهم می‌کند و اراضی وسیع موجود، ساخت زیرساخت‌های لازم برای تولید رقابتی هیدروژن سبز را پشتیبانی می‌کند.

شمال آفریقا نیز به دلیل نزدیکی به مراکز تقاضای اروپا، اهمیت راهبردی دارد. تحلیل IRENA نشان می‌دهد که این منطقه می‌تواند تا سال ۲۰۵۰ حدود ۱۸ درصد از هیدروژن سبز و محصولات مرتبط اتحادیه اروپا را تأمین کند و یک تجارت نیرومند انرژی یورومدیترانه‌ای را بر پایه چارچوب‌های همکاری موجود توسعه دهد.

برای بهره‌گیری کامل از این ظرفیت، کشورهای در حال توسعه باید چارچوب‌های سیاستی را با توسعه زیرساخت‌ها در قالب یک راهبرد جامع گذار انرژی هماهنگ کنند. توسعه ظرفیت عظیم تولید انرژی تجدیدپذیر و زیرساخت‌های حمل‌ونقل و ذخیره‌سازی ضروری خواهد بود. برآورد IRENA نشان می‌دهد که در مقیاس جهانی، نیاز سرمایه‌گذاری تجمیعی برای زیرساخت‌های زنجیره ارزش هیدروژن تا سال ۲۰۵۰ معادل ۲/۴۹ تریلیون دلار خواهد بود که شامل ۴/۷ تراوات ظرفیت انرژی تجدیدپذیر، ۲/۱ تراوات الکترولایزر و ۰/۹ تراوات‌ساعت ذخیره‌سازی باتری است.

آژانس IRENA و سازمان تجارت جهانی پیش‌تر اقداماتی را که برای گشودن این زنجیره‌های ارزش و پیشبرد توسعه پایدار لازم است، بررسی کرده‌اند. با برنامه‌ریزی راهبردی، سرمایه‌گذاری هدفمند و همکاری بین‌المللی، می‌توان از مزایا بهره‌مند شد، همان‌طور که بازارهای این محصولات سبز در حال شکل‌گیری است.

بازارهای بین‌المللی هیدروژن سبز و محصولات مشتق‌شده آن، به کشورهای در حال توسعه در جهان جنوب مسیری برای صنعتی‌سازی پایدار، امنیت انرژی و تنوع‌بخشی اقتصادی ارائه می‌دهند. از این طریق، آنها می‌توانند گذار انرژی خود را شتاب بخشند و به شریک غیرقابل جایگزین در مسیر جهانی رسیدن به انتشار خالص صفر تبدیل شوند.