پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، صنعت جهانی فولاد در حال تجربه یک انقباض استراتژیک است و روند نزولی قیمت‌ها نیز موید همین رکود سنگین در بخش تولید است، در قسمت‌های مهم زنجیره از جمله تولید شمش، کاهش قیمت بیلت از ۴۸۰ به ۴۰۰ دلار موجب توقف تولید شده و سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ شرایط زنجیره فولاد را وخیم کرده است. کاهش ۱.۷ درصدی تولید جهانی در هشت ماهه نخست سال ۲۰۲۵ و افت ۲.۸ درصدی تولید در چین، به عنوان بزرگترین بازیگر این عرصه، نشان از یک زمستان سخت برای این صنعت مادر دارد. این روند کاهشی، که حتی تولیدکنندگان قدرتمندی مانند آلمان را با افت شدید ۱۱.۹ درصدی مواجه کرده، زنگ خطر را برای همه به صدا درآورده است. در داخل ایران نیز، چالش‌های ناشی از ناترازی انرژی و رکود بازار، تولید فولاد کشور را با افت ۳.۶ درصدی در هشت ماهه نخست سال مواجه ساخت.

اما در دل این تصویر خاکستری، یک استراتژی هوشمندانه و واکنشی در حال رقم زدن روایتی متفاوت است. فولادسازان ایرانی، به ویژه در ماه‌های اخیر، با چرخشی جسورانه به سمت بازارهای صادراتی، نه تنها توانسته‌اند بر رکود داخلی غلبه کنند، بلکه یک موتور جدید برای رشد و ارزآوری یافته‌اند. آمارها نشان می‌دهد که تولید فولاد ایران در ماه اوت (مرداد-شهریور)، رشدی ۷.۹ درصدی را تجربه کرده و مهم‌تر از آن، حجم صادرات زنجیره فولاد در پنج ماهه نخست سال ۱۴۰۴ با رشد ۱۷ درصدی و ارزش آن با افزایش ۱۰ درصدی به نزدیک ۳ میلیارد دلار رسیده است. این اتفاق با وجود وقوع جنگ ۱۲ روزه و رکود سنگین پس از آن اتفاق افتاده و با کاهش ناترازی ها در شهریور، موانع اصلی تولید رفع شده‌اند و در خبرها آمده بود که فولاد هرمزگان، فولاد خراسان، فولاد نی ریز و فولاد سبا موفق به خلق رکورد جدید تولید شده‌اند و فولاد سفید دشت ۱۰۶ درصد از برنامه تولید شش ماهه خود را محقق کرده است.

در خط مقدم این جهش استراتژیک، گروه فولاد مبارکه قرار دارد؛ سعید زرندی روز گذشته در مصاحبه‌ای از عملکرد موفق این گروه در ۶ ماهه ابتدایی امسال سخن گفت و آمارهای اعلامی وی این اطمینان را حاصل کرد که فولادمبارکه با موفقیت از دالان تابستان داغ ۱۴۰۴ گذر کرده است. به گفته زرندی، برنامه فروش فولاد مبارکه در شش ماهه امسال محقق شده و شرکت برای عبور از رکود داخلی بر صادرات انواع محصولات متمرکز شده است. گزارش عملکرد شش‌ماهه فولاد مبارکه، فراتر از مجموعه‌ای از اعداد و ارقام دلگرم‌کننده، روایتی است از یک استراتژی پخته که در دل چالش‌های اقتصاد کلان کشور، نه تنها مسیر رشد را هموار کرده، بلکه جایگاه این شرکت را به پیشران صنعت تثبیت نموده است.

تاب آوری در شرایط سخت

فولاد مبارکه با تحقق درآمد ۱۵۲ هزار میلیارد تومانی در نیمه اول سال، نشان داده است که با وجود دو مانع بزرگ یعنی رکود بازار داخلی و ناترازی انرژی، توانسته است موتور تولید خود را فعال و کارآمد نگه دارد. این دستاورد، نتیجه مستقیم یک برنامه‌ریزی دقیق برای بهینه‌سازی خطوط تولید و مدیریت منابع در شرایط اضطراری است. چرا که محدودیت‌های توزیع برق از فروردین ماه آغاز شد و در تیرماه به اوج خود رسید و برق فولادسازان تقریباً قطع شد. از طرفی رکود پس از جنگ نیز یکی از سنگین‌ترین رکودهای سالهای اخیر بود که در برخی خوشه‌های صنعتی، فروش شرکتها را تا ۸۰ درصد کاهش داد.

نگاه استراتژیک به بازارهای جهانی

هوشمندانه‌ترین بخش استراتژی فولاد مبارکه، چرخش به موقع و قدرتمند به سمت بازارهای صادراتی بود که در تیر ماه با صادرات ۵۰۰ هزار تن محصول اوج گرفت؛ این اتفاق در اوج شرایط جنگی و زمانی رخ داد و نتیجه آن اکنون مشخص شده است. این اقدام یک انتخاب ساده نبود، بلکه یک ضرورت استراتژیک برای بقا و رشد بود. چرا که در مرداد ماه تقاضای داخلی به شدت کاهش یافت و اگر فکری برای صادرات نشده بود، افت تولید قطعی بود. اما در عوض شرکت، با یک رویکرد تهاجمی، بازارهای جهانی را هدف قرار داد. صادرات ۷۵۶ هزار تنی و رشد خیره‌کننده ۱۲۰ درصدی نسبت به سال گذشته، نتیجه این تغییر مسیر استراتژیک است. این جهش صادراتی، ارزآوری ۴۵۰ میلیون دلاری را برای کشور به ارمغان آورده است. در شرایطی که اقتصاد ملی نیازمند منابع ارزی است، این عملکرد فولاد مبارکه فراتر از یک موفقیت شرکتی، یک خدمت ملی محسوب می‌شود. آمارها نیز این موضوع را تأیید می‌کند؛ در حالی که صادرات مقاطع طویل فولادی کشور با کاهش ۳۱ درصدی مواجه بوده، رویکرد صادراتی فولاد مبارکه باعث افزایش ۱۲۲ میلیون دلاری ارزآوری انواع ورق‌های فولادی در سطح ملی شده است.

پیشران صنعت

عملکرد فولاد مبارکه در حوزه صادرات، جایگاه این شرکت را به عنوان رهبر صنعت فولاد ایران مستحکم‌تر از همیشه کرده است. کسب سهم ۶۰ درصدی از کل صادرات محصولات فولادی ایران یک آمار شگفت‌انگیز است و افت صادرات سایر محصولات را به خود جبران کرده تا زنجیره صنایع معدنی همچنان پیشران اصلی بخش غیرنفتی باشد.

با این حال، تداوم این موفقیت نیازمند اصلاح سیاست‌های مهم در بخش‌های مختلف از جمله دولت و بانک مرکزی است. شکاف بالای میان ارز آزاد و ارز صادراتی، موانع گمرکی و همچنین رشد بدون منطق نهاده‌های تولید هر یک می‌تواند چالشی عظیم بر سر راه تولید و صادرات فولاد باشد که این مسائل نیازمند اصلاح رویکرد سیاست گذار هستند.