پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، روسیه و پاکستان در حال نهایی کردن توافقی برای احداث یک کارخانه فولاد جدید در کراچی هستند که به‌عنوان نقطه عطفی در روابط اقتصادی دو کشور و نشانه‌ای از تغییر معادلات ژئوپلیتیک در جنوب آسیا و خاورمیانه تلقی می‌شود. این پروژه، که مذاکرات رسمی آن در ۲۷ مه ۲۰۲۵ برگزار شد، نه‌تنها زیرساخت‌های صنعتی پاکستان را تقویت می‌کند، بلکه پیامدهای عمیقی برای بازار فولاد منطقه، رقابت‌های اقتصادی و نفوذ قدرت‌های جهانی در خاورمیانه و آسیای جنوبی دارد.

جزئیات توافق

بر اساس گزارش‌های عرب نیوز و رسانه‌های دیگر، توافق شامل احداث یک کارخانه فولاد جدید در کراچی با استفاده از فناوری پیشرفته روسیه است. هدف این پروژه کاهش وابستگی پاکستان به واردات فولاد و استفاده از منابع محلی سنگ‌آهن است. ظرفیت تولید هدف‌گذاری‌شده حدود ۲ میلیون تن در سال است، اما این رقم هنوز تأیید رسمی نشده است. روسیه با ارائه فناوری پیشرفته و پشتیبانی فنی، به دنبال احیای همکاری‌های صنعتی دوران جنگ سرد است. تیم‌های فنی روسیه سایت پیشنهادی را بررسی کرده‌اند و قراردادهای سودمند دوجانبه در حال تدوین است. حجم سرمایه‌گذاری هنوز به‌صورت رسمی اعلام نشده است.

فرصتی برای احیای اقتصاد پاکستان

دولت پاکستان این توافق را گامی بزرگ برای احیای صنعت داخلی و کاهش وابستگی به واردات فولاد توصیف کرده است. کارخانه فولاد پاکستان، که زمانی یکی از بزرگ‌ترین واحدهای صنعتی این کشور بود، می‌تواند با این سرمایه‌گذاری به موتور محرکه‌ای برای اقتصاد محلی تبدیل شود. تحلیلگران پاکستانی معتقدند که این پروژه نه‌تنها اشتغال‌زایی گسترده‌ای به صورت مستقیم و غیرمستقیم به دنبال خواهد داشت، بلکه با تولید فولاد ارزان‌تر، هزینه‌های ساخت‌وساز و پروژه‌های زیرساختی در پاکستان را کاهش خواهد داد. با این حال، برخی منتقدان داخلی هشدار داده‌اند که وابستگی بیش از حد به سرمایه‌گذاری خارجی ممکن است پاکستان را در برابر فشارهای سیاسی مسکو آسیب‌پذیر کند.

استراتژی ژئوپلیتیک و اقتصادی روسیه

از منظر روسیه، این توافق بخشی از استراتژی گسترده‌تر کرملین برای گسترش نفوذ در آسیای جنوبی و مقابله با انزوای اقتصادی ناشی از تحریم‌های غربی پس از جنگ اوکراین است. مسکو با سرمایه‌گذاری در پاکستان، نه‌تنها بازار جدیدی برای فناوری و محصولات خود ایجاد می‌کند، بلکه به دنبال تضعیف نفوذ سنتی هند، متحد قدیمی خود، در منطقه است. برخی تحلیلگران معتقدند که این حرکت پاسخی به نزدیکی فزاینده هند به ایالات متحده و کاهش وابستگی دهلی‌نو به تسلیحات و فناوری‌های روسی است. وال استریت ژورنال در تحلیلی اشاره کرده که روسیه با این توافق به دنبال ایجاد یک «بالشتک ژئوپلیتیک» ” در برابر فشارهای غرب است، در حالی که اکونومیست این اقدام را بخشی از تلاش مسکو برای بازسازی موقعیت خود در خاورمیانه و آسیای جنوبی پس از تحولات اخیر در سوریه می‌داند.

هند و نگرانی از تغییر موازنه قدرت

توافق فولادی روسیه و پاکستان نگرانی‌های عمیقی در هند ایجاد کرده است. پست‌های منتشرشده در پلتفرم X نشان‌دهنده نگرانی مقامات هندی از کاهش نفوذ استراتژیک این کشور در منطقه است. هند، که دهه‌ها متحد اصلی روسیه در منطقه بود، اکنون با رقابت فزاینده‌ای از سوی پاکستان مواجه است. این توافق می‌تواند به تقویت جایگاه پاکستان به‌عنوان یک بازیگر صنعتی و اقتصادی در منطقه منجر شود، که به‌طور مستقیم با منافع هند در تضاد است. تحلیلگران هندی هشدار داده‌اند که افزایش تولید فولاد پاکستان ممکن است بازار صادراتی هند در خاورمیانه و آفریقا را تهدید کند.

رقابت قدرت‌های بزرگ

از منظر جهانی، این توافق نشانه‌ای از تلاش روسیه برای پر کردن خلأ ناشی از کاهش نفوذ خود در خاورمیانه پس از تحولات سیاسی در سوریه است. ایالات متحده و متحدانش این حرکت را با دقت رصد می‌کنند، زیرا می‌تواند به تقویت محور ضدغربی متشکل از روسیه، ایران، و اکنون پاکستان منجر شود. با این حال، برخی تحلیلگران غربی معتقدند که مشکلات اقتصادی داخلی روسیه، از جمله تورم بالا و فشارهای مالی ناشی از تحریم‌ها، ممکن است توانایی مسکو برای تأمین مالی مداوم این پروژه را محدود کند. موفقیت این پروژه به توانایی دو کشور در هماهنگی لجستیکی، مدیریت منابع و غلبه بر چالش‌های بوروکراتیک و فساد داخلی در پاکستان بستگی دارد. تجربه تاریخی نشان می‌دهد که پروژه‌های بزرگ در پاکستان اغلب با تأخیر و هزینه‌های اضافی مواجه شده‌اند. از سوی دیگر با توجه به فشارهای اقتصادی داخلی روسیه، از جمله تورم ۸.۶ درصدی و افزایش نرخ بهره به ۲۱ درصد در سال ۲۰۲۴، توانایی مسکو برای تأمین مالی مداوم این پروژه ممکن است با محدودیت‌هایی مواجه شود.

تأثیر این توافق بر بازار منطقه

افزایش تولید فولاد پاکستان می‌تواند عرضه فولاد در منطقه خاورمیانه را افزایش دهد، که به کاهش قیمت‌ها و تشدید رقابت منجر خواهد شد. کشورهای خاورمیانه، که به دلیل پروژه‌های زیرساختی عظیم به فولاد وابسته‌اند، ممکن است از فولاد ارزان‌تر پاکستان استقبال کنند. این امر به‌ویژه برای امارات متحده عربی و عربستان سعودی، که بازارهای بزرگی برای فولاد هستند، جذاب خواهد بود. افزایش تولید فولاد پاکستان می‌تواند بخشی از بازار صادراتی ایران در خاورمیانه و آفریقا را تهدید کند. علاوه بر این، نزدیکی فزاینده پاکستان و روسیه ممکن است به کاهش نفوذ ایران در روابط با مسکو منجر شود، به‌ویژه اگر روسیه به دنبال تنوع‌بخشی به شرکای خود در منطقه باشد.

با این حال، ایران می‌تواند از این توافق به‌عنوان فرصتی برای تقویت همکاری‌های خود با روسیه استفاده کند. توافق جامع راهبردی ایران و روسیه، که در ژانویه ۲۰۲۵ امضا شد، شامل بندهایی برای همکاری در حوزه‌های انرژی، زیرساخت، و تجارت است. ایران می‌تواند با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل‌ونقل، مانند کریدور شمال-جنوب، از موقعیت جغرافیایی خود برای تسهیل صادرات فولاد پاکستان به بازارهای جهانی استفاده کند و در عین حال جایگاه خود را در روابط با روسیه حفظ کند.