پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، تابستان هر سال، میلیون‌ها جوان چینی از شبکه رو به رشد دانشگاه‌های این کشور، از یک دوره آموزشی چهارساله فارغ‌التحصیل می‌شوند. اما در سال‌های اخیر، بسیاری از آنها پس از پایان تحصیلات، شغل مناسبی پیدا نمی‌کنند و در نهایت به عنوان راننده، پیک تحویل کالا، تولیدکنندگان محتوای زنده مشغول به کار می‌شوند یا حتی به عنوان «فرزندان تحصیلکرده» به خانه والدینشان بازمی‌گردند و در ازای انجام کارهای خانه از آنها پول دریافت می‌کنند. این در حالی است که امسال ده‌ها میلیون موقعیت شغلی در حوزه‌هایی مانند تولید، فناوری اطلاعات و مراقبت‌های بهداشتی به دلیل کمبود نیروی متخصص، خالی مانده‌اند. دَن وانگ، مدیر واحد چین در گروه مشاوره «اوراسیا»، می‌گوید: «مشاغل ساده تولیدی را می‌توان خودکارسازی کرد، اما برای مشاغلی که بتوانند کدنویسی کنند یا با ابزارهای ماشینی کار کنند، کمبود شدید کارگران ماهی وجود دارد.»
این شکاف باعث شده که مقامات چین، از رئیس‌جمهور شیء جین‌پینگ گرفته تا سطوح پایین‌تر، جوانان را ترغیب کنند به جای تحصیل در دانشگاه، به مدارس فنی و حرفه‌ای روی بیاورند. این مراکز آموزشی، مدارک سه‌ساله ارائه می‌دهند و مهارت‌هایی را برای تکنسین‌ها و اپراتورهای ماشین‌آلات، مهندسان روباتیک، پرستاران و بسیاری مشاغل دیگر توسعه می‌دهند.
شیء، برای ادامه فعالیت کارخانه‌ها به نیروی کار ماهر نیاز دارد، اما با بیکاری یک‌ششم از جوانان، با نارضایتی اجتماعی فزاینده‌ای نیز روبه‌روست. طبق گزارش وب‌سایت کاریابی «ژائوپین» (Zhaopin)، تا ماه آوریل – یعنی زمانی که بیشتر فرآیندهای استخدام دانشگاهی پایان می‌یابد - تنها ۴۵ درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی سال ۲۰۲۴ پیشنهاد شغلی دریافت کرده بودند. این رقم برای فارغ‌التحصیلان مراکز فنی و حرفه‌ای، که اغلب با شرکت‌ها همکاری دارند و فرصت کارآموزی و جذب نیرو را فراهم می‌کنند، به ۵۷ درصد می‌رسد. کلوین لام، تحلیلگر مؤسسه پژوهشی «پانتئون»، می‌گوید: «میان بازار کار و سیستم آموزشی ناهماهنگی ساختاری وجود دارد. فارغ‌التحصیلان جدید نمی‌خواهند دوباره به کارخانه‌ها بازگردند.»
دانش‌آموزان چینی، در سال نهم مدرسه، در آزمونی شرکت می‌کنند که مسیر تحصیلی آنها را مشخص می‌کند: یا وارد شاخه آکادمیک می‌شوند، یا مسیر فنی و حرفه‌ای را دنبال می‌کنند. شاخه آکادمیک بر آمادگی برای آزمون‌های ورودی دانشگاه تمرکز دارد، در حالی که مسیر فنی و حرفه‌ای آموزش‌های عملی را ارائه می‌دهد و اغلب به تحصیل در کالج‌های فنی منجر می‌شود. سه سال پیش، چین با هدف بهبود جایگاه آموزش مهارتی اعلام کرد که دانش‌آموزان هر دو مسیر باید از فرصت‌های برابر برای ادامه تحصیل و اشتغال برخوردار باشند. با این حال، در عمل بسیاری از شرکت‌ها همچنان برای موقعیت‌های معتبرتر، مدرک کارشناسی را شرط استخدام قرار می‌دهند.
قانع کردن والدین برای فرستادن فرزندانشان به مدارس فنی و حرفه‌ای کار دشواری است، زیرا این مدارس مدت‌هاست که به عنوان گزینه‌ای ضعیف برای دانش‌آموزانی که عملکرد تحصیلی خوبی ندارند، تلقی می‌شوند. هزاران سال است که در چین، هدف از تحصیل، موفقیت در آزمون سراسری امپراتوری و کسب شغل دولتی بوده است. امروزه نوجوانانی که قصد ورود به دانشگاه را دارند، بیشتر دوران دبیرستان را صرف آمادگی برای آزمونی مشابه به نام «گائوکائو» می‌کنند؛ یک آزمون ورودی دانشگاه که به‌شدت سخت است و چند روز طول می‌کشد. دانش‌آموزانی که بالاترین نمرات را کسب کنند، وارد معتبرترین دانشگاه‌ها می‌شوند، در حالی که دانش‌آموزان با نمرات پایین‌تر به دانشگاه‌های کمتر شناخته‌شده یا مدارس فنی و حرفه‌ای راه می‌یابند.
مشکل دیگری نیز وجود دارد: سطح درآمد. طبق گزارش مؤسسه مشاوره آموزشی «مایکوس»، میانگین درآمد ماهانه فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در سال ۲۰۲۳، سه سال پس از دریافت مدرک کارشناسی، کمی بیش از ۱۰ هزار یوآن بوده است که یک‌سوم بیشتر از فارغ‌التحصیلان مدارس فنی و حرفه‌ای است. لی رویوان، مدیر مدرسه متوسطه فنی و حرفه‌ای «هاندان لینگچوان» در استان هبی شمالی می‌گوید: «بیشتر والدین تصور می‌کنند یک مدرسه خوب جایی است که دانش‌آموزان را ساعت ۶ صبح بیدار کند و تا ۱۱ شب وادار به مطالعه کند. اگر به آنها بگویم که دانش‌آموزان در مدرسه می‌توانند بازی کنند یا به دنبال علایقشان باشند، وحشت‌زده می‌شوند.»
شیء، که در دهه ۱۹۹۰ هنگام خدمت به عنوان دبیر حزب کمونیست در شهر فوزو، مدیریت یک مدرسه فنی و حرفه‌ای را بر عهده داشت، در سال‌های اخیر تلاش کرده آموزش مهارتی را ترویج کند تا تعداد بیشتری از افراد به این مسیر جذب شوند. او صنعتگران را «سنگ‌بنای» کشور می‌نامد و در جهت ارتقای جایگاه مدارس فنی و حرفه‌ای فعالیت کرده است.
اما تغییر نگرش‌ها به‌کندی صورت می‌گیرد. در سال ۲۰۲۱، پکن پیشنهاد داد برخی از مؤسسات انتفاعی ارائه‌دهنده مدرک کارشناسی با مدارس فنی و حرفه‌ای ادغام شوند؛ اقدامی که باعث اعتراض دانشجویان در چند استان شد. در یکی از دانشگاه‌های نانجینگ، دانشجویانی که نگران بودند این ادغام ارزش مدرکشان را کاهش دهد، رئیس دانشگاه را به مدت ۳۰ ساعت گروگان گرفتند تا اینکه پلیس او را نجات داد.
برخی مدارس فنی و حرفه‌ای توانسته‌اند شهرتی ملی به دست آورند که قابل مقایسه با برترین دانشگاه‌های چهارساله کشور است. دانشگاه پلی‌تکنیک شنزن، واقع در شمال مرز هنگ‌کنگ، اغلب «چینهوا ی کوچک» نامیده می‌شود؛ لقبی برگرفته از دانشگاه معروف چینهوا، که بسیاری از رهبران ارشد چین، از جمله شیء جین‌پینگ، در آن تحصیل کرده‌اند. موفقیت این دانشگاه تا حدی به روابط نزدیکش با شرکت‌های بزرگ مانند هوآوی وابسته است. همچنین، شهرت این دانشگاه در حمایت از استارت‌آپ‌های دانشجویی، باعث جذب افرادی شده که می‌توانستند به جای آن، دانشگاه‌های سطح بالاتری را انتخاب کنند.
زوئی چن، دانشجوی دانشگاه پلی‌تکنیک شنزن، که در حال بازنگری تصمیمش برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد است، می‌گوید: «اینجا دانشجویان کسب‌وکار راه‌اندازی می‌کنند و استادان، پروژه‌های تحقیقاتی مستقل خود را دارند. متوجه شدم که برای رسیدن به نوع زندگی‌ای که در نهایت می‌خواهم، نیازی به مدرک تحصیلات تکمیلی ندارم.»
منبع: Bloomberg
ارسال نظر